مدیریت طرح

مدیریت طرح                                
مهندسین مشاور اقلیم سازه ماندگار آمادگی دارد خدمات  مديريت طرح (عامل چهارم) را در کلیه پروژه های معماری و شهرسازی برای کارفرمایان به انجام رساند.
در كشور ما اكثر پروژه‌ها با نظام 3 عاملي (كارفرما، مشاور و پيمانكار) اجرا مي‌شود. در اين نظام، وظيفه هماهنگي و مديريت امور با كارفرما مي‌باشد. اين وظيفه با توجه به گستردگي فعاليت‌ها و وظايف كارفرما به خوبي صورت نمي‌گيرد. به همين علت، بيش‌تر پروژه‌ها با تأخير در زمان و افزايش هزينه‌ها مواجه است. جهت تعديل اين مشكل نظام 4عاملي كه مديريت پروژه به عنوان عامل چهارم به 3 عامل ديگر افزوده شده در سال 1378 از طرف سازمان مديريت و برنامه‌ريزي پيشنهاد شد. در اين نظام وظايف كارفرما در قالب قراردادي به يك شركت تخصصي مديريتي محول مي‌شود.
عامل چهارم، عاملي «‌سازمان افزار» است كه 3 عامل ديگر را با هم هماهنگ مي‌كند. به منظور حفظ يكپارچگي پروژه و اطمينان از روند صحيح امور و هدايت و نظارت كلي پروژه و نيز معماري كلي پروژه، مشاور عامل چهارم به تشخيص كارفرما انتخاب مي‌گردد. عامل چهارم در طول همكاري و اجراي پروژه، همراه و همگام با كارفرما عهده‌دار طراحي و اجرا و نظارت پروژه خواهد بود. وظيفه عامل چهارم، ارايه خدمات مشاوره در حوزه‌هاي مورد توافق كارفرما و نيز نظارت بر امور اجرايي و تأييد خروجي‌‌هاي كارگروه‌هاي تخصصي قبل از ارايه به كارفرما طرح است. هم‌چنين عامل چهارم عهده‌دار تأييد روش‌ها، دستورالعمل‌ها و استانداردهاي فني و اجرايي است تا يكپارچگي پروژه همواره حفظ گردد. تهيه و تدوين تقاضا براي پروژه‌هاي مختلف نيز بر‌عهده عامل چهارم مي‌باشد.

1- مزاياي وجود عامل چهارم

-   بسترسازي و تبيين راهكارهاي ايجاد فضاي R&D در پروژه‌‌‌‌
-   تضمين دستيابي به اهداف پروژه‌‌‌‌
-   كاهش عارضه‌ها و يافتن حلقه‌هاي مفقوده در ارتباط با عوامل پروژه‌‌‌‌
-   وجود رويكرد مناسب در پروژه
-   كاهش تأخير در انجام مراحل پروژه‌‌‌‌
-   تضمين كيفيت مؤلفه‌هاي پروژه و ايجاد يكپارچگي در اجرا‌‌‌‌
-   ايجاد مفاهمه مشترك ميان دست‌اندركاران پروژه‌‌‌‌
-   تشخيص و رفع ريسك‌ها و گلوگاه‌ها و عدم‌وقوع تأخير و يا توقف در پروژه

2- شرح خدمات عامل چهارم
الف - اقدامات اوليه قبل از انتخاب پيمانكار
-   جمع آوري اطلاعات لازم و سوابق پروژه و تعامل فعال باعوامل مختلف بررسي استانداردها‌‌‌‌
-   ارتباط با مراكز علمي، پژوهشي و دانشگاهي و ساير نهادهاي قانوني و تخصصي‌‌‌‌
-   بهينه‌سازي روش‌هاي سرمايه‌گذاري‌‌‌‌
-   تدوين استراتژي كلان پروژه‌‌‌‌
-   تدوين استانداردهاي لازم‌‌‌‌
-   انتخاب روش كنترل كيفيت‌‌‌‌
-   تدوين مدل‌‌هاي انتقال تكنولوژي‌‌‌‌
-   تعيين استراتژي‌ها، مشخص‌كردن متدلوژي‌‌‌‌
-   تهيه طرح تفضيلي پروژه‌‌‌‌
-   تهيه درخواست براي ارايه پيشنهاد (RFP)
-   انجام اقدامات لازم براي ارجاع خدمات.
ب- اقدامات موردنياز جهت انجام كامل مناقصه
-   برگزاري مناقصه‌‌‌‌
-   بررسي شركت‌هاي موجود از جهت داشتن توان اجراي پروژه‌‌‌‌
-   انتخاب پيمانكاران‌‌‌‌
-   ارجاع كار به پيمانكار ذیصلاح
-   بررسي و تأييد برآوردهاي مالي، برنامه زماني و قدرت اجراي تعهدات پيمانكار‌‌‌‌
-   تدوين قراردادهاي مربوطه شامل تهيه قرارداد تيپ و انتقال حقوق معنوي
ج -   اقدامات حين اجرا
-   بررسي و نظارت نحوه انجام  و  خدمات و نتايج اقدامات پيمانكاران‌‌‌‌
-   كنترل و نظارت بر خدمات طراحي، پياده‌سازي، راه‌اندازي و تحويل دستاوردهاي پروژه‌‌‌‌
-   ابلاغ و بازبيني فن‌آوري و تفكيك كار‌‌‌‌
-   خدمات هماهنگي، برنامه‌ريزي و كنترل پيشرفت كار‌‌‌‌
-   انتقال تكنولوژي ازشركت‌‌هاي صاحب تكنولوژي‌‌‌‌
-   مطابقت مشخصات خروجي‌‌هاي اصلي پروژه با خواسته‌هاي طرح شده در سند اوليه پروژه‌‌‌‌
-   مطابقت مواد قانوني قرارداد‌ها اعم از زمان، نوع تحويل، آموزش، نوع پشتيباني و ...
-   مصالحه بين كارفرما و پيمانكار در موارد مورد اختلاف‌‌‌‌
-   آزمايش فني بخش‌هاي مختلف پروژه و انجام امور اعتبارسنجي  (Validaton) و وارسي (Verification)
د - تداركات
مديريت بر خدمات تدارك تجهيزات شامل‌‌‌‌:
-   تهيه فهرست سازندگان و فروشندگان‌‌‌‌
-   همكاري در برگزاري مناقصه و عقد قراردادهاي مربوط به تجهيزات‌‌‌‌
-   پيگيري اجرايي قراردادها و كنترل و بررسي تجهيزات و تأييد مطالبات
ه - سازماندهي براي بهره‌برداري
-   مديريت تأمين زيرساخت‌ها‌‌‌‌
-   تجهيزات سخت و نرم‌افزاري‌‌‌‌
-   سيستم‌هاي عملياتي و اطلاعات مديريت‌‌‌‌
-   نظارت بر آغاز بهره‌برداري‌‌‌‌
-   ايجاد بانك‌هاي اطلاعاتي جديد‌‌‌‌
-   تهيه ساختار سازمان بهره‌بردار‌‌‌‌
-   آموزش نيروي انساني مورد نياز‌‌‌‌
-   شاخص‌هاي بهره‌وري و قرارداد‌هاي واگذاري خدمات دوره بهره‌برداري
و- پشتيباني
-   سفارش و اخذ نتايج پروژه‌هاي تحقيق و توسعه حسب نياز به مراكز علمي و پژوهشي
-   هدايت برنامه‌هاي پژوهشي و كاربردي بلند مدت
-   شناسايي و تعريف پروژه‌هاي جلو برنده استراتژيك
-   تعريف گروه كارهاي تخصصي جهت انجام پروژه‌هاي كاربردي
-   هدايت فعاليت گروه‌هاي كاري تخصصي
-   انجام مطالعات لازم در زمينه عملياتي‌سازي و استمرار نتايج پروژه در كوتاه‌مدت، ميان‌مدت و بلند‌مدت

3-    ساز و كار اجرايي
عامل چهارم بسته به شرح خدماتي كه از سوي كارفرما در مقاطع مختلف پروژه برايش تعريف مي‌گردد مي‌تواند در سطوح مختلفي به اجراي وظايفش بپردازد. بنابراين روند و مراحل اجرايي آغاز فعاليت عامل چهارم به قرار زير مي‌تواند باشد‌‌‌‌
- تعيين وظايف شركت مشاور عامل چهارم با توجه به شرح خدمات پيشنهادي
- تعيين نقش شركت مشاور عامل چهارم در ساختار پروژه با توجه به تعاملات داخلي و خارجي بخش‌هاي طراحي شده در شركت عامل چهارم
- عقد قرارداد با مشاور عامل چهارم با توجه به وظايف و نقش تعيين شده

4-   كسب خدمات مديريت پروژه (عامل چهارم) به عنوان يك استراتژي
يكي ازحلقه‌هاي ضعيف در چرخه پروژه(Project Cycle)، موضوع مديريت پروژه به‌طور اعم و در زمان اجرا به ‌طور اخص مي‌باشد. در اغلب پروژه‌ها و طرح‌ها مشاهده مي‌شود كه علي‌رغم وجود منابع مالي، نيروي انساني و مصالح، پروژه‌ها با تأخير زياد و هزينه‌هاي مضاعف انجام مي‌شوند. در چنين شرايطي مي‌توان با كسب خدمات مديريت پروژه از طريق شركت‌هاي مستقل از مجموعه كارفرما، ريسك‌هاي مربوطه را از دوش كارفرما برداشته و به شركت‌هاي مذبور منتقل كرد. همان‌گونه كه در شكل زير نشان داده شده است، عامل چهارم بايد به عنوان بازوي قدرتمند كارفرما عمل نموده و پلي مطمئن و پايدار بين وي و كليه عوامل پيمانكار و مشاوره‌اي ايجاد نمايد. در واقع اين عامل چهارم است كه، جز اختيارات محدودي كه برطبق قوانين جاريه كشور قابل تفويض به غيرنيست تقريباً تمام اختيارات قانوني و حقوقي كارفرما را عهده‌دار بوده و به عنوان امين كارفرما در كليه جنبه‌هاي مالي، حقوقي و فني ايفاي نقش مي‌نمايد.

5- مديريت زمان
يكي از كليدي‌ترين تكاليف مديريت پروژه، تلاش براي حصول اطمينان از انجام به موقع و مطابق برنامه‌هاي مدون پروژه از سوي پيمانكاران و مشاوران ذیربط مي‌باشد. بديهي است مديريت زمان نقش تعيين كننده‌اي در هزينه‌ها و اقتصاد پروژه خواهد داشت.

6- مديريت هزينه ها
در طول اين فرآيند بايد واحد مديريت پروژه فعاليت‌هاي مشاورين و پيمانكاران را به‌گونه‌اي نظارت، هدايت و راهبري نمايد كه حتي المقدور هزينه‌هاي پروژه در چارچوب بودجه مصوب عملي گردد.

7-  مديريت كيفيت
اگرچه كنترل كيفي اجزاء مختلف پروژه به عهده مشاورين و پيمانكاران ذي‌ربط مي‌باشد لكن نقش حياتي و مهم واحد مديريت پروژه، مراقبت و اطمينان از تحقق اين مسؤوليت‌ها به‌طور صحيح و قابل قبول از سوي عوامل ذي‌مدخل به نحوي است كه تمامي مراحل پروژه از مطالعه، طراحي، ساخت، تأمين تجهيزات و نصب و انجام كليه كارهاي عمراني تا مرحله بهره‌‌برداري رعايت گردد.

8 -  مديريت منابع

منابع انساني و فيزيكي درواقع اصلي‌ترين عوامل محركه در فرآيند مطالعه و اجراي پروژه محسوب مي‌شوند، نقش مديريت پروژه در ارزيابي و پيگيري تخصيص اين منابع از سوي مشاوران و پيمانكاران مطابق نيازهاي پروژه با روش‌هاي اقتصادي قابل قبول و مشخص نمودن به موقع كمبودها به منظور ايجاد تعادل و توازن بين بودجه و زمان مي‌باشد.
​​​​​​​
9-  مديريت ارتباطات
توليد به موقع اطلاعات، جمع آوري، ذخيره‌سازي و قراردادن آن‌ها دراختيار نيروهاي كار دروني پروژه و بيروني آن و بالأخره تهيه و تدوين پايگاه‌هاي اطلاعاتي لازم به عنوان مهم‌ترين و كليدي‌ترين ابزار مديريت پروژه به منظور جلوگيري از كارهاي
 تكراري، برداشت‌‌هاي متفاوت از موضوعات، كاهش ريسك، كنترل هزينه‌ها و زمان محسوب مي‌شود. مستند نمودن كليه رويدادهاي مهم در فرآيند اجراي پروژه از طريق تهيه و تدوين فيلم‌ها، عكس‌ها و گزارشات لازم و طراحي سيستم‌هاي مناسب براي نگهداري و بازيافت آن‌ها نيز از جمله فعاليت‌ها دراين خصوص مي‌باشد.
 
10-  مديريت قراردادها
در فرآيند مطالعات و اجراي يك پروژه ممكن است ده‌ها قرارداد براي انواع و اقسام مطالعات، خدمات جنبي، كارهاي سويل، تجهيزات و... منعقد گردد، بديهي است پايش كليه اين قراردادها از منظرهاي حقوقي، مالي، زماني و ساير جنبه‌هاي ديگر يكي از حساس‌ترين كارهاي مربوط به مديريت پروژه است. برخي از ابعاد اين بخش از فعاليت‌هاي مديريت پروژه به شرح زير درج مي‌شود
-   بررسي و ارزيابي تغييرات در قراردادها‌‌‌‌
-   بررسي صحت صورت وضعيت‌ها براي پرداخت آن‌ها‌‌‌‌
-   بررسي مشكلات و دعاوي پيمانكاران‌‌‌‌
-   بررسي ضمانت‌نامه‌هاي بانكي حسن انجام كار‌‌‌‌
-   برنامه‌ريزي براي تحويل خروجي‌‌هاي پروژه طبق قرارداد‌‌‌‌
-   تهيه و تدوين گزارشات عملكرد و پيشرفت اجراي پروژه‌ها و ارزيابي نقاط قوت و ضعف پيمانكاران و مشاوران‌‌‌‌
-   برگزاري كارگاه‌هاي مهندسي ارزش براي كاهش هزينه‌ها و ارتقاي كيفيت پروژه‌‌‌‌
-   همكاري با كارفرما در زمينه تملك اراضي‌‌‌‌
-   تطبيق كاركردها با آيتم‌‌هاي مندرج در قراردادها
با عنايت به توضيحات بالا آشكار مي‌شود كه نقش واحد مديريت پروژه در مراحل مختلف پروژه و به بهره‌‌برداري رسيدن آن به شكل مطلوب، با كم‌ترين هزينه و زمان و حداكثر ايمني، بسيار حساس و تعيين كننده مي‌باشد و بدون ترديد چنانچه استفاده از اين واحد در يك پروژه مورد توجه باشد در اولويت اول بايد با اعمال معيارها و ضوابط مناسب تمهيداتي انديشيده شود كه واحد انتخاب شده بتواند به‌طور واقعي از عهده مسؤوليت‌‌هاي مذكور بر بيايد.
 ​​​​​​​